Przy jednostkach OSP działają Jednostki Operacyjno-Techniczne, będące społecznym odpowiednikiem jednostek Ratowniczo-Gaśniczych przy PSP. Jest to pododdział czynnych członków strażaków OSP przeznaczony do działań ratowniczych.
JOT powołuje swoją uchwałą zarząd OSP spośród członków czynnych zaproponowanych przez naczelnika.
Osoby wyznaczone do działania w strukturach takiej jednostki muszą posiadać odpowiedni wiek (18-65 lat), posiadać aktualne badania lekarskie, jak również posiadać ukończone przeszkolenie pożarnicze – odpowiednie do zajmowanej funkcji. Członkowie JOT po zaalarmowaniu i zebraniu się w remizie zostają skierowani w miejsce zagrożenia i biorą bezpośredni udział w działaniach ratowniczych.
JOT kieruje jednoosobowo naczelnik OSP przy pomocy dowódców niższego szczebla: z-cy naczelnika, dowódcy plutonu, dowódcy sekcji. W czasie akcji ratowniczych naczelnik dowodzi działaniami JOT przy pomocy dowódców zastępów (załóg). Naczelnik OSP ponosi odpowiedzialność statutową za: przygotowanie do działań, gotowość bojową i sprawność JOT, a także zapewnienie bezpieczeństwa strażaków ratowników OSP.
Jednostki JOT dzielone są na kategorie. Kategoryzacja polega na sklasyfikowaniu JOT według określonych zasad (standardów) oceniających ich możliwości w działaniach ratowniczych i zabezpieczających. Kategoryzacja to wyróżnienie w klasyfikacji pokazujące skrótowo (określonym symbolem) wartość bojową Jednostki Operacyjno-Technicznej.
Wytyczne dla JOTu dotyczą Ochotniczych Straży Pożarnych zrzeszonych w Związku OSP RP.
Wyjaśnienie określeń przyjętych w wytycznych.
- czas dysponowania – czas ustalony w gminnym lub powiatowym planie ratowniczym liczony w minutach od zadysponowania do wyjazdu zadysponowanych załóg.
- działania zabezpieczające – czynności nie związane bezpośrednio z działaniami ratowniczymi likwidującymi skutek zdarzenia lecz uprzedzające zdarzenie lub ograniczające pośrednio jego skutki np. monitorowanie terenu, oznakowanie i oświetlenie terenu zagrożonego, poszukiwanie osób zaginionych, informowanie ludności itp., a także różne formy ochrony ludności i pomocy humanitarnej.
- własny teren chroniony – teren, na którym JOT zobowiązana jest podjąć działania z dyspozycji własnej lub uprawnionego ośrodka dyspozycyjnego
- sekcja – zespół członków czynnych OSP powołanych do JOT liczący 10 osób
- pluton – pododdział składający się z 2-3 sekcji
- załoga – normatywna obsada osobowa samochodu (pojazdu, środka transportu)
- ratownik OSP – członek OSP powołany do JOT posiadający niezbędne wyszkolenie oraz badania lekarskie, a także ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków w czasie wykonywania zadań statutowych.
Kategorie JOT:
Kategoria I – JOT zdolna do podjęcia w czasie dysponowania do 5 min. n/w działań:
- działania ratownicze w czasie pożarów
- działania ratownicze w czasie katastrof, wypadków i awarii technicznych, szczególnie komunikacyjnych
- działania ratownicze w czasie jednego z n/w zagrożeń:
- zagrożenia powodziowego i wodnego
- zagrożenia chemicznego i ekologicznego
- udzielenie zgodnie z obowiązującymi procedurami pierwszej pomocy medycznej
- działania zabezpieczające w czasie innych działań ratowniczych.
JOT w sile plutonu z własnym obszarem chronionym obejmującym teren powiatu.
Kategoria II – JOT zdolna do podjęcia w czasie dysponowania do 5 min. n/w działań:
- działania ratownicze w czasie pożarów
- działania ratownicze w czasie katastrof, wypadków i awarii technicznych, szczególnie komunikacyjnych
- udzielanie zgodnie z obowiązującymi procedurami pierwszej pomocy medycznej
- działania zabezpieczające w czasie innych działań ratowniczych
JOT w sile plutonu z własnym obszarem chronionym obejmującym teren powiatu.
Kategoria III – JOT zdolna do podjęcia w czasie dysponowania do 5 min. n/w działań:
- działania ratownicze w czasie pożarów
- udzielanie zgodnie z obowiązującymi procedurami pierwszej pomocy medycznej
- czynności zabezpieczające w czasie innych działań ratowniczych
JOT w sile sekcji z własnym obszarem chronionym obejmującym teren gminy.
Kategoria IV – JOT w OSP lokalnego działania zdolna do podjęcia w czasie dysponowania do 10 min. ograniczonych działań ratowniczych w czasie pożarów oraz ograniczonych działań zabezpieczających.
JOT w sile sekcji z własnym obszarem chronionym obejmującym teren miejscowości będącej siedzibą OSP.
JOT specjalistyczna – przygotowana do specjalistycznych działań ratowniczych i zabezpieczających w czasie klęsk żywiołowych, katastrof, awarii i innych zagrożeń.
